نام نویسنده: محمد مؤمن حسینی تنکابنی معروف به حکیم مؤمن
موضوع کتاب: علم طب سنتی
تعداد صفحات: 1068
فرمت کتاب: Pdf
کیفیت کتاب: 97 درصد خوب
نوع خطوط کتاب: خطی
حجم فایل: 151.07 مگابایت
شرحی بر کتاب:
کتاب تحفة المؤمنین، کتابی طبی عمدتاً درباره «مُفردات پزشکی»، به زبان فارسی، نوشته محمد مؤمن حسینی تنکابنی معروف به حکیم مؤمن، پزشک مخصوص شاه سلیمان صفوی، در قرن یازدهم می‌باشد. این کتاب از مشهورترین نگاشته های طب فارسی پیرامون دواشناسی می باشد و پس از تالیف، مورد توجه بسیاری از اطباء قرار گرفته است.
مؤلف چنان می گوید: «چون والداین ذره بی مقدار، میر محمد زمان تنکابنی دیلمی – طاب الله ثراه – با وجود حدس صائب و ذهن ثاقب، مدتی در امر معالجات به دستور اجداد و استادان امجاد کوشیده و مجربان چندی از او مخلف گشته، خواست که در سلک جمع و ترتیب آورده با آنچه این خادم به مخادیم نجیب، «محمد مؤمن حسینی» طبیب، مجرب یافته و از صاحبان تجربه اقتباس نموده، مجموعه ای سازد؛ بنابراین، لازم دانست که به قدر امکان، در تشخیص ادویه با رعایت اختصار پردازد و باعث دیگر آنکه چون مؤلف «اختیارات بدیعی» به لغت فارسی نوشته مساهله در تحقیق ادویه و بیان خواص نموده و عطاران بی بضاعت به آن اکتفا کرده و کتب معتبره، متروک گشته و از جهت اشتباهات او، اکثر ادویه مؤثره مبدل به عدیم الخاصیه شده، خواست که به قدر امکان آنچه محققین این فن تحقیق نموده‌اند و هرچه صاحب اختیارات ذکر نکرده در سلک تحریر آورد».
کتاب «تحفه حکیم مؤمن» پس از تالیف بعنوان یک کتاب ارزشمند مطرح شد؛ به گونه ای که حکیم میر محمد حسین عقیلی علوی خراسانی در کتاب «مخزن الادویة» و «قرابادین کبیر» و نیز حکیم ناظم جهان در کتاب «اکسیر اعظم» از این اثر بسیار بهره برده‌اند.
کتاب شامل ادویه و اغذیه به ترتیب حروف الفبا، تشخیص، خود دارای و…
این کتاب به نامهای مختلفی همچون: تحفه حکیم مؤمن، تحفه سلیمانی نیز معروف است.
اهمیت تحفة المؤمنین
تحفة المؤمنین از زمان نگارش در سال ۱۰۸۰، حدود سه قرن از کتابهای مهم پزشکی در ایران بوده است. نسخه های خطی بسیار، چاپ های متعدد و ترجمه آن به عربی و ترکی که اندکی پس از نگارش آن صورت گرفت، اهمیت آن را نشان می‌دهد. این کتاب هنوز هم نزد پیروان پزشکیِ سنّتی اعتبار دارد، مؤلف بارها در این کتاب از نظریات پدرش میر محمد زمان تنکابنی و جدّش میر عطاء اللّه، که هر دو پزشک بودند یاد کرده است.
حکیم مؤمن، خود، چکیده محتوای کتاب را فهرست وار چنین بیان می‌کند: «این مجموعه، مشتمل است بر تشخیصات و دستورات و تشخیصات مبنی است بر پنج تشخیص:
تشخیص اول: در بیان سبب اختلاف اقوال اطباء در ماهیات و قوت و قدر شربت ادویه و شروط اخذ هر دوا و ذکر درجات و انقسام قولها باقسامه.
تشخیص ثانی: در ذکر صفات و افعال ادویه و بیان افعال کلیه و مشابه آن و تفسیر اسامی و معانی لغاتیکه در طی انشاء این مجموعه، مذکور می‌شود و در کتب ادویه مفرده، مدار علیها است.
تشخیص ثالث: در بیان ماهیت و خواص و کیفیت ادویه مفرده و اغذیه مفرده و مرکبه و ذکر مصلح و بدل و قدر شربت و آنچه بدان مناسب است.
تشخیص رابع: در مداوای سموم.
تشخیص خامس: در بیان اوزان و آنچه به آن متعلق است.
دستورات منقسم است به سه قسم:
قسم اول: در بیان اعمالی که متعلق است به ادویه مفرده، مثل شستن و سوختن و تحمیص و تشویه و امثال آن و طریق آشامیدن عشبه و چوب چینی و ماءالجبن و مانند آن و اعمال غریبه.
قسم دوم: در بیان اعمالی که متعلق است به ادویه مرکبه و ذکر معاجین و حبوب و سایر مرکبات.
قسم سوم: در معالجات با رعایت اختصار».
تحفه حکیم مؤمن محمد مؤمن حسینی تنکابنی معروف به حکیم مؤمن
